Στην εκκίνηση του προγράμματος «ποσοτικής χαλάρωσης» της νομισματικής πολιτικής προχωρά από τη Δευτέρα 9 Μάρτη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), έχοντας ως στόχο την τόνωση των επενδύσεων και της καπιταλιστικής ανάκαμψης στο πλαίσιο της Ευρωζώνης. Στα 60 δισ. ευρώ ανά μήνα
εκτιμώνται σήμερα τα δωρεάν κεφάλαια που θα χορηγηθούν στους
τραπεζικούς ομίλους, οι οποίοι με τη σειρά τους, στο βαθμό βέβαια που θα
υπάρξει και η ανάλογη ζήτηση, θα αναλάβουν να τα μοιράσουν στα
ευρωπαϊκά μονοπώλια. Η διάρκεια του προγράμματος θα κρατήσει τουλάχιστον
μέχρι το Σεπτέμβρη του 2016, ενώ το συνολικό ποσό που θα χορηγηθεί
εκτιμάται στο 1,1 τρισ. ευρώ.
Η συμμετοχή των τραπεζών της Ευρωζώνης υπόκειται σε συγκεκριμένους κανόνες και κριτήρια, που αφορούν την επιλεξιμότητα των τίτλων (κρατικά και ιδιωτικά ομόλογα) που γίνονται αποδεκτοί ως ενέχυρα προκειμένου να αποδοθεί η ρευστότητα. Τα εν λόγω χρεόγραφα αποσύρονται από τις τράπεζες και τη δευτερογενή αγορά του κρατικού χρέους. Επιπλέον, οι κεντρικές τράπεζες και η ΕΚΤ δε θα μπορούν να αγοράσουν πάνω από το 33% του χρέους ενός κράτους, γεγονός που από μόνο του είναι αποτρεπτικό για νέες σημαντικές αγορές ελληνικών κρατικών ομολόγων, καθώς η ΕΚΤ ήδη κατέχει σημαντικά ποσά. Σε αυτό το πλαίσιο, τα ποσά αυτά θα πρέπει προηγουμένως να αποπληρωθούν και στη συνέχεια, εφόσον συντρέξουν και μια σειρά από άλλες αντιλαϊκές προϋποθέσεις, η ΕΚΤ ενδέχεται να εντάξει και την Ελλάδα στο περιβόητο πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης».
Σε κάθε περίπτωση, η τόνωση των καπιταλιστικών επενδύσεων και της ανάκαμψης προβλέπει συνδυασμό αντιλαϊκών μέτρων. Μετά την ολοκλήρωση της χτεσινής συνεδρίασης του ΔΣ της ΕΚΤ στη Λευκωσία, ο πρόεδρός της, Μ. Ντράγκι, υπογράμμισε ότι «προκειμένου να αυξηθούν οι επενδύσεις, να ενισχυθεί η δημιουργία θέσεων εργασίας και να επιταχυνθεί η παραγωγικότητα» απαιτούνται τα παρακάτω:
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για συγκυριακές διακυμάνσεις, καθώς οι νέες αναβαθμισμένες εκτιμήσεις ουσιαστικά επανέρχονται στο εύρος των προβλέψεων που υπήρχαν το Σεπτέμβρη του 2014. Οπως δήλωσε ο Μ. Ντράγκι, τα νεότερα στοιχεία καταδεικνύουν «κάποια βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας στις αρχές του έτους», λέγοντας ότι το χαμηλό επίπεδο των τιμών του πετρελαίου αναμένεται να στηρίξει την κερδοφορία των επιχειρήσεων, ενώ παράγοντας ανάκαμψης είναι και η υποχώρηση του ευρώ σε σχέση με τα ανταγωνιστικά νομίσματα. Πάντως, ο επίσημος πληθωρισμός στην Ευρωζώνη αναμένεται το 2015 σε ρυθμούς απόλυτης στασιμότητας.
Η συμμετοχή των τραπεζών της Ευρωζώνης υπόκειται σε συγκεκριμένους κανόνες και κριτήρια, που αφορούν την επιλεξιμότητα των τίτλων (κρατικά και ιδιωτικά ομόλογα) που γίνονται αποδεκτοί ως ενέχυρα προκειμένου να αποδοθεί η ρευστότητα. Τα εν λόγω χρεόγραφα αποσύρονται από τις τράπεζες και τη δευτερογενή αγορά του κρατικού χρέους. Επιπλέον, οι κεντρικές τράπεζες και η ΕΚΤ δε θα μπορούν να αγοράσουν πάνω από το 33% του χρέους ενός κράτους, γεγονός που από μόνο του είναι αποτρεπτικό για νέες σημαντικές αγορές ελληνικών κρατικών ομολόγων, καθώς η ΕΚΤ ήδη κατέχει σημαντικά ποσά. Σε αυτό το πλαίσιο, τα ποσά αυτά θα πρέπει προηγουμένως να αποπληρωθούν και στη συνέχεια, εφόσον συντρέξουν και μια σειρά από άλλες αντιλαϊκές προϋποθέσεις, η ΕΚΤ ενδέχεται να εντάξει και την Ελλάδα στο περιβόητο πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης».
Σε κάθε περίπτωση, η τόνωση των καπιταλιστικών επενδύσεων και της ανάκαμψης προβλέπει συνδυασμό αντιλαϊκών μέτρων. Μετά την ολοκλήρωση της χτεσινής συνεδρίασης του ΔΣ της ΕΚΤ στη Λευκωσία, ο πρόεδρός της, Μ. Ντράγκι, υπογράμμισε ότι «προκειμένου να αυξηθούν οι επενδύσεις, να ενισχυθεί η δημιουργία θέσεων εργασίας και να επιταχυνθεί η παραγωγικότητα» απαιτούνται τα παρακάτω:
- «Αποφασιστική εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων και εργασίας». Επίσης, η ανάληψη δράσεων για τη βελτίωση του «επιχειρηματικού περιβάλλοντος». Σύμφωνα με τον Μ. Ντράγκι, «είναι σημαντικό, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις να τεθούν σε εφαρμογή γρήγορα, με αξιόπιστο και αποτελεσματικό τρόπο», προκειμένου να «ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να προχωρήσουν σήμερα σε περισσότερες επενδύσεις, επισπεύδοντας την οικονομική ανάκαμψη». Σε αυτό το πλαίσιο, είναι φανερό ότι η κλιμάκωση των αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων είναι δεδομένη και δεν αφορά μόνο τον ελληνικό λαό, αλλά αποτελεί τη στρατηγική επιλογή του κεφαλαίου συνολικά στην Ευρωζώνη.
- «Οι δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να στηρίζουν την οικονομική ανάκαμψη και ταυτόχρονα να συμμορφώνονται με το Σύμφωνο Σταθερότητας». Σύμφωνα με τον κεντρικό τραπεζίτη της Ευρωζώνης, «η πλήρης και συνεπής εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την εμπιστοσύνη στο δημοσιονομικό πλαίσιο». Επιβεβαιώνεται, δηλαδή, ότι το μείγμα αντιλαϊκής πολιτικής που προωθείται αφορά στην τόνωση των επενδύσεων και της ανάκαμψης σε συνδυασμό με τα ενισχυμένα μέτρα δημοσιονομικής εποπτείας, τα μνημόνια διαρκείας που ισχύουν σε ολόκληρη την ΕΕ.
Ισχνή ανάκαμψη
Στο μεταξύ, η ΕΚΤ προχώρησε σε αναβάθμιση των προβλέψεων ως προς τους ρυθμούς ανάκαμψης σε σχέση με τις προηγούμενες εκτιμήσεις (Δεκέμβρης 2014). Ειδικότερα, η ενίσχυση του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη αναμένεται για το 2015 στο 1,5% (από 1%) και για το 2016 στο 1,9% (από 1,5%).Στην πραγματικότητα, πρόκειται για συγκυριακές διακυμάνσεις, καθώς οι νέες αναβαθμισμένες εκτιμήσεις ουσιαστικά επανέρχονται στο εύρος των προβλέψεων που υπήρχαν το Σεπτέμβρη του 2014. Οπως δήλωσε ο Μ. Ντράγκι, τα νεότερα στοιχεία καταδεικνύουν «κάποια βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας στις αρχές του έτους», λέγοντας ότι το χαμηλό επίπεδο των τιμών του πετρελαίου αναμένεται να στηρίξει την κερδοφορία των επιχειρήσεων, ενώ παράγοντας ανάκαμψης είναι και η υποχώρηση του ευρώ σε σχέση με τα ανταγωνιστικά νομίσματα. Πάντως, ο επίσημος πληθωρισμός στην Ευρωζώνη αναμένεται το 2015 σε ρυθμούς απόλυτης στασιμότητας.
