Μπορεί να ξεκινά σήμερα το πρόγραμμα χαλάρωσης της ΕΚΤ με την αγορά
κρατικών ομολόγων από τράπεζες των κρατών - μελών της ΕΕ, για να
ενισχυθεί η ρευστότητα των τραπεζών και να δοθούν δάνεια για επενδύσεις
στους επιχειρηματικούς ομίλους, αλλά φαίνεται ότι το τραπεζικό σύστημα
της Ευρωζώνης έχει προβλήματα, ή, πιο σωστά, μεγάλες τράπεζες κρατών -
μελών της Ευρωζώνης έχουν προβλήματα, μέσα και έξω από τα κράτη - μέλη.
Και αυτά τα προβλήματα εστιάζονται στην κεφαλαιακή επάρκειά τους σε
περίπτωση κρίσης. Ο καπιταλισμός θέλει θωρακισμένο το τραπεζικό σύστημα,
αφού θεωρείται η «καρδιά» του κεφαλαίου για τη δράση του. Αλλωστε, τα
κεφάλαια των τραπεζών αποτελούν το βασικό «αιμοδότη» των επενδύσεων.
Η
μεγαλύτερη τράπεζα της Ευρωζώνης με βάση την κεφαλαιοποίησή της - η
ισπανική Banco Santander - και η μεγαλύτερη τράπεζα της Γερμανίας με
βάση τα περιουσιακά της στοιχεία - η Deutsche Bank - αναμένεται να
«κοπούν» από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, στα stress tests που
διεξήγαγε στο τέλος του 2014, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες από
την Ουάσιγκτον. Σημειώνεται ότι οι δύο τράπεζες είχαν «περάσει» πέρυσι
τις αντίστοιχες δοκιμασίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σύμφωνα με
ρεπορτάζ της «Καθημερινής». Εφόσον η πληροφορία επιβεβαιωθεί, συνέχιζε
το ρεπορτάζ, αυτό θα έχει συνέπειες για τις δύο τράπεζες που λειτουργούν
στην αμερικανική αγορά - ανάμεσα στα άλλα, εκτιμάται ότι θα τεθούν
περιορισμοί όσον αφορά στα κέρδη που θα μπορούν να μεταβιβάσουν στις
μητρικές τους, σε Ισπανία και Γερμανία.
Σε νεότερο ρεπορτάζ μετά
το ξεκίνημα από την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) των stress tests
(τεστ αντοχής) για όλες τις τράπεζες στις ΗΠΑ, εκτιμάται πως οι
αμερικανικές μονάδες της γερμανικής Deutsche Bank και της ισπανικής
Santander θα αποτύχουν. Η Fed εκτιμά ότι παρατηρείται σοβαρότατη αύξηση
των πτωχεύσεων στον επιχειρηματικό κόσμο και κρίνει αδύναμη την
κεφαλαιακή τους επάρκεια στο ενδεχόμενο μιας κρίσης. Φαίνεται ότι
ανησυχεί εκτός από τις πτωχεύσεις και με τα «κόκκινα» δάνεια.
Θα
μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι έχουμε άλλο ένα επεισόδιο στην όξυνση
των ανταγωνισμών ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ευρωζώνη (ΗΠΑ - Γερμανία), και είναι
ένα στοιχείο που φανερώνει εκδήλωση ανταγωνισμών, αλλά δεν είναι μόνο
αυτό. Γιατί και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει ζητήσει από
τράπεζες της Ευρωζώνης, και μάλιστα τις ίδιες, να φροντίσουν για
μεγαλύτερη κεφαλαιακή επάρκεια.
Ζητά παραπέρα ενίσχυση
Σύμφωνα
με τις εφημερίδες «Wall Street Journal» και «Financial Times», η ΕΚΤ
μέσα στο Γενάρη έστειλε επιστολές σε ορισμένες τράπεζες της Ευρωζώνης
και τους ζητά ενίσχυση των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας ακόμη και πάνω
από το 11% που έχει βάλει ως όριο. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της,
που η ΕΚΤ ζήτησε από συγκεκριμένες τράπεζες να βρουν πρόσθετα κεφάλαια
ώστε να είναι καλύτερα προετοιμασμένες για να απορροφήσουν τυχόν
απώλειες από μια επιδείνωση της καπιταλιστικής οικονομίας. Το Δεκέμβρη
του 2014, ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (SSM) που λειτουργεί υπό την
αιγίδα της ΕΚΤ έστειλε επιστολές σε τράπεζες της Ευρωζώνης με
διαφορετικό δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας για κάθε τράπεζα, ανάλογα με το
βαθμό κινδύνου των στοιχείων ενεργητικού και την ποιότητα των
κεφαλαίων. Να θυμίσουμε ότι για να περάσουν τα τεστ αντοχής τον Οκτώβρη
του 2014, οι τράπεζες της Ευρωζώνης έχουν ήδη αντλήσει 40 δισ. ευρώ από
αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου κατά τη διάρκεια του 2014. Η ισπανική
τράπεζα Banco Santander, άντλησε 7,5 δισ. ευρώ νέα κεφάλαια, σύμφωνα με
τους «Financial Times», ενώ η Deutsche Bank εξέταζε μέσα στο Γενάρη του
2015 την πώληση ενός μέρους των δραστηριοτήτων λιανικής τραπεζικής
δράσης για ενίσχυση των κεφαλαίων της, σύμφωνα με δημοσίευμα της «Wall
Street Journal». Η ΕΚΤ προσπαθεί να θωρακίσει περισσότερο τις τράπεζες
αυτές, πιέζοντας για κεφαλαιακούς δείκτες που σε ορισμένες περιπτώσεις
είναι σχεδόν τετραπλάσιοι σε σχέση με τα επίπεδα πριν από την
καπιταλιστική οικονομική κρίση.
Πρόσφατα ξαναέγινε έκκληση στις
τράπεζες της Ευρωζώνης να εξασφαλίσουν πρόσθετα κεφάλαια και να
βελτιώσουν την ποιότητά τους, από την Ντανιέλ Νουί, επικεφαλής του
Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM) των τραπεζών στην Ευρωπαϊκή Κεντρική
Τράπεζα, προτείνοντας, επίσης, να υιοθετηθούν νέοι νόμοι από την ΕΕ ώστε
να μην υπάρχουν 150 διαφοροποιήσεις των κανόνων για την κεφαλαιακή
επάρκεια των τραπεζών. Στην ΕΚΤ εκτιμούν ότι υπάρχουν ακόμη αρκετά
ερωτήματα για την ποιότητα κεφαλαίων στις ισπανικές τράπεζες, αλλά και
τις τράπεζες στην Ελλάδα και την Ιταλία και φέρουν ως παράδειγμα την
Ελλάδα, λέγοντας ότι πέρυσι οι ελληνικές τράπεζες κατάφεραν να
αξιοποιήσουν νομοθετική μεταρρύθμιση που τους επέτρεψε να ενσωματώσουν
13 δισ. ευρώ, συνολικά, από τον αναβαλλόμενο φόρο στα κέρδη,
ακολουθώντας αντίστοιχες κινήσεις από ισπανικές, ιταλικές και
πορτογαλικές τράπεζες. Ωστόσο, η SSM δεν θεωρεί πως αυτά τα κεφάλαια
εντάσσονται στην κατηγορία των κεφαλαίων «υψηλής ποιότητας», δηλαδή δε
δίνουν σιγουριά για κεφαλαιακή επάρκεια.
Ποιο το πρόβλημα;
Το
ζήτημα στη συγκεκριμένη υπόθεση δεν είναι μόνο η υπόδειξη της ΕΚΤ για
αύξηση της κεφαλαιακής επάρκειας, αλλά κυρίως ο λόγος για τον οποίο
γίνεται. Και ναι μεν μπορεί να υπάρχουν κίνδυνοι για τα στοιχεία
ενεργητικού και την ποιότητα των κεφαλαίων, μπορεί, για παράδειγμα, να
έχουν ομόλογα επικίνδυνα να λήξουν και να μην μπορούν να εισπραχτούν, ή
να έχουν «κόκκινα» δάνεια, ή να μην εκταμιεύουν για να πληρώσουν τον
αναβαλλόμενο φόρο, αλλά οι τράπεζες πέρασαν από έλεγχο τον Οκτώβρη. Τώρα
ανακάλυψαν τέτοιους κινδύνους; Γιατί τώρα, λοιπόν, τους ζητούν νέα
αύξηση κεφαλαίων; Η ΕΚΤ, σύμφωνα με δημοσιεύματα του αστικού Τύπου, μιλά
για ένα μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλον με υποτονική ανάπτυξη και
αποπληθωρισμό. Αλλα δημοσιεύματα λένε ότι η ΕΚΤ ζήτησε από συγκεκριμένες
τράπεζες να βρουν πρόσθετα κεφάλαια, ώστε να είναι καλύτερα
προετοιμασμένες για να απορροφήσουν τυχόν απώλειες από μια επιδείνωση
της οικονομίας. Ο κίνδυνος, λοιπόν, επιδείνωσης της καπιταλιστικής
οικονομίας στην Ευρωζώνη είναι το πρόβλημα για τις τράπεζες της Ευρώπης.
Φαίνεται ότι στις ΗΠΑ πήραν αυτό το σινιάλο και με τον ίδιο φόβο,
δηλαδή της μη επάρκειας κεφαλαίων ή με την υποψία ότι τα κεφάλαιά τους
δεν είναι «ποιοτικά», όπως λέει η ΕΚΤ, παίρνουν ανάλογα μέτρα για αυτές
τις τράπεζες της Ευρωζώνης.
Ετσι ή αλλιώς η θωράκιση του
τραπεζικού συστήματος αποτελεί πρωταρχικό μέλημα των καπιταλιστικών
κρατών αφού χωρίς ισχυρό τραπεζικό σύστημα δεν μπορεί να υπάρξει όχι
μόνο ανάκαμψη της καπιταλιστικής οικονομίας αλλά και ολοένα και πιο
διευρυμένη αναπαραγωγή κεφαλαίου και κερδών, αφού απαιτείται επάρκεια
κεφαλαίων για δανεισμό των επιχειρηματικών ομίλων ώστε να κάνουν
επενδύσεις, αλλά και δανεισμό λαϊκών νοικοκυριών (π.χ. στεγαστικά
δάνεια), προκειμένου να ενισχύεται ο κλάδος των κατασκευών και όσοι
κλάδοι σχετίζονται με την οικοδομή (μέταλλο, ξύλο, πλαστικά, δομικά
υλικά κ.λπ.), με την πώληση κατοικιών. Ετσι λειτουργεί ο καπιταλισμός.
