ΚΙΝΑ Σημάδια επιβράδυνσης στην οικονομία του ασιατικού γίγαντα Σταθερά τα βλέμματα των Δυτικών αναλυτών στην κινεζική οικονομία, καθώς, εξαιτίας του ειδικού της βάρους για το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, οποιαδήποτε αναταραχή θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτές επιπτώσεις

Ολο και περισσότερο η προσοχή των αστών οικονομικών αναλυτών στρέφεται γύρω από την κατάσταση της κινεζικής οικονομίας, μιας και σε συνθήκες ύφεσης που ακόμη πλήττουν την Ευρωζώνη και ισχνής ανάκαμψης που παρατηρείται στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου με τους πολύ ισχυρούς ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης των τελευταίων δεκαετιών, αποτελούσε και αποτελεί την «ατμομηχανή» της παγκόσμιας καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Ωστόσο, μια σειρά αναλύσεις του τελευταίου διαστήματος που προέρχονται τόσο από το εξωτερικό όσο και από το εσωτερικό της χώρας δείχνουν ότι η κινεζική οικονομία δεν μπορεί να πηγαίνει... «τρένο» για πολύ καιρό ακόμη, καθώς όπως και η ίδια η κινεζική κυβέρνηση αντιλαμβάνεται, πίσω από τους πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης μπορεί να ελλοχεύουν άλλοι κίνδυνοι. Γι' αυτό και οι επίσημοι στόχοι για την ετήσια αύξηση του ΑΕΠ απέχουν πολύ από τα διψήφια νούμερα προηγούμενων ετών και κινούνται κοντά στο 7,5%.
Οπως θα δούμε στη συνέχεια, αρθρογραφία που εμφανίζεται το τελευταίο διάστημα στο διεθνή Τύπο, υποστηρίζει ότι ενδεχομένως οι ρυθμοί ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας να είναι ακόμα χαμηλότεροι απ' ό,τι επισήμως ανακοινώνεται - υπάρχει άλλωστε μια διαχρονική αμφισβήτηση των δυτικών οικονομικών αναλυτών απέναντι στα στατιστικά στοιχεία που ανακοινώνουν οι κινεζικές αρμόδιες υπηρεσίες - ενώ και σε έκθεση που δημοσίευσε την περασμένη βδομάδα η Παγκόσμια Τράπεζα, υπάρχει ενδείξεις ότι η κινεζική οικονομία αρχίζει να μειώνει ταχύτητα.

Θα παγιωθεί η πτώση της οικονομίας;

Από τα επίσημα πιο πρόσφατα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν τον περασμένο Σεπτέμβρη δίνεται πράγματι μια μεικτή εικόνα για την κατάσταση της κινεζικής οικονομίας, καθώς το υψηλό εμπορικό πλεόνασμα (δεύτερο στον κόσμο πίσω από αυτό της Γερμανίας) συνυπάρχει με το χαμηλότερο ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ από την κρίση του 2009, ο επίσης χαμηλότερος δείκτης τιμών καταναλωτή τα τελευταία πέντε χρόνια αλλά και μία διαρκής μείωση των δεικτών στο μεταποιητικό τομέα.
Ειδικότερα, όσον αφορά το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν το διάστημα Ιούλη - Σεπτέμβρη αυξήθηκε κατά 7,3% σε σχέση με το ίδιο τρίμηνο πέρσι, κατά 7,5% το δεύτερο τρίμηνο του έτους και 7,4% το πρώτο τρίμηνο. Οπως σημειώνει η «China Daily»¹ μπορεί ο στόχος της κυβέρνησης για ανάπτυξη κοντά στο 7,5% να θεωρηθεί ότι επιτυγχάνεται, ωστόσο παραμένουν οι ανησυχίες ότι «η πτώση είναι η τάση του μέλλοντος»...
Οι επενδύσεις παγίων κεφαλαίων - εξαιρουμένου του αγροτικού τομέα - έφτασαν τον περασμένο Σεπτέμβρη τα 5,8 τρισ. δολάρια, ασύλληπτο ποσό για τα δικά μας δεδομένα, φυσιολογικό ωστόσο για τα κινεζικά και κάπως μειωμένο κατά 0,4% σε σχέση με το διάστημα Γενάρης - Αύγουστος. Πάντως, και αυτός ο δείκτης εμφανίζει πτωτική τάση, καθώς το διάστημα Γενάρης - Οκτώβρης 2013 παρουσίαζε αύξηση κατά 20,1%, πλέον το εννεάμηνο του τρέχοντος έτους συγκριτικά με πέρσι η αύξηση των επενδύσεων έχει περιοριστεί στο 16,1%. Αυτό είναι ένα στοιχείο που δείχνει προβλήματα στην ανάπτυξη. Δηλαδή, η μείωση των ρυθμών των επενδύσεων.
Ο Δείκτης Τιμών Παραγωγού τον περασμένο Σεπτέμβρη μειώθηκε κατά 1,8% σε ετήσια βάση. Πρόκειται για τον 31ο συνεχή μήνα υποχώρησης, κάτι που έχει να εμφανιστεί στην κινεζική οικονομία από τη χρηματοπιστωτική κρίση που έπληξε τις αγορές της Ασίας το διάστημα 1997 - 1999. Ο δείκτης Τιμών Παραγωγού είναι ο μέσος όρος των τιμών που πουλούν οι παραγωγικές μονάδες εμπορεύματα και υπηρεσίες.
Σταθερά «ισχυρό» χαρτί της Κίνας, όπως λέει η «China Daily», παραμένουν οι εξαγωγές της και τα εμπορικά της πλεονάσματα, αφού και τον περασμένο Σεπτέμβρη σημειώθηκε αύξηση των εξαγωγών κατά 15,3% σε ετήσια σύγκριση, φτάνοντας τη συνολική αξία των 213,7 δισ. δολαρίων, ενώ η αξία των εισαγωγών έφτασαν τα 182,7 δισ. δολάρια, με το εμπορικό πλεόνασμα να φτάνει τα 31 δισ. δολαρίων στο εννεάμηνο. Αλλά φαίνεται ότι αυτό δεν μπορεί να αντισταθμίσει απώλειες από τη μείωση των επενδύσεων και των τιμών παραγωγού. Αν σ' αυτό συμπληρώσουμε και την επιβράδυνση στη βιομηχανία, τότε αποκαλύπτονται τα σημάδια επιβράδυνσης.

«Μεικτά σημάδια»

Ενδιαφέρον παρουσιάζει εκτενές άρθρο που φιλοξενούν οι «NYT»² για την πορεία της κινεζικής οικονομίας, στο οποίο τονίζονται τα «μεικτά σημάδια» που εκπέμπει τα τελευταία χρόνια, σε αντίθεση με την, όπως λέει, σταθερή αναπτυξιακή της πορεία τις προηγούμενες δεκαετίες και η οποία αποτελούσε βασικό παράγοντα ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας.
Οι τιμές των εμπορευμάτων μειώνονται, οι πωλήσεις νέων κατοικιών υποχωρούν όπως επίσης και οι ξένες επενδύσεις. Ωστόσο, προσθέτει, η οικονομία ως σύνολο συνεχίζει να μεγεθύνεται αν και σε πιο συγκρατημένους από τους συνηθισμένους ρυθμούς: Το τρίτο τρίμηνο του έτους το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν αυξήθηκε κατά 7,3%, ενώ το προηγούμενο τρίμηνο ήταν 7,4%. Προσθέτει ότι παρά το γεγονός ότι ο ρυθμός αυτός είναι ο χαμηλότερος από την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης αποτελεί άπιαστο όνειρο για τις ισχυρές καπιταλιστικές οικονομίες.
Η αμερικανική εφημερίδα φιλοξενεί δηλώσεις του επικεφαλής οικονομικού αναλυτή της Τράπεζας της Σκοτίας στο Χονγκ - Κονγκ, ο οποίος υπογραμμίζει τη δυσκολία εξαγωγής ασφαλών συμπερασμάτων για την πορεία της κινεζικής οικονομίας καθώς, όπως λέει, μπορεί αρνητικά σημάδια να έχουν κάνει την εμφάνισή τους στη βιομηχανία, όχι όμως και στον τομέα των υπηρεσιών, όπου νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνται συνεχώς τα τελευταία χρόνια.
Θα πρέπει να ληφθεί επίσης υπόψη η αλλαγή πλεύσης από την ηγεσία της χώρας, η οποία δίνει έμφαση στην αύξηση της εσωτερικής κατανάλωσης, ενισχύοντας διαρκώς με ενέσεις ρευστότητας την οικονομία.
Ο «Economist», αντίστοιχα, σε σχετικό του άρθρο³, αναφέρει ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης της τάξης του 7,3% και ίσως ακόμη χαμηλότερα στο εγγύς μέλλον, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως η «νέα κανονικότητα» της κινεζικής οικονομίας. Σήμερα, συνεχίζει, μπορεί τα ποσοστά αύξησης του ΑΕΠ να βρίσκονται πολύ κάτω από το 10% κατά μέσο όρο με το οποίο αναπτυσσόταν το ΑΕΠ της Κίνας για πάνω από δύο δεκαετίες, ωστόσο σύμφωνα με οικονομικούς αναλυτές ακόμη και τα σημερινά χαμηλά ποσοστά είναι «αφύσικα» και στο εγγύς μέλλον θα μειωθούν ακόμη περισσότερο.
Το ΔΝΤ, για παράδειγμα, θεωρεί ότι η κινεζική οικονομία θα επιβραδύνεται χρόνο με το χρόνο και από το 7,4% που βρίσκεται σήμερα θα «πέσει» στο 6,3% μέχρι το τέλος της δεκαετίας, ωστόσο άλλοι αναλυτές θεωρούν ότι ακόμη και αυτό το ποσοστό είναι αρκετά υψηλό, περιμένοντας για την επόμενη πενταετία ρυθμούς ανάπτυξης ακόμη και κάτω από το 5%.

Προειδοποιήσεις από την Παγκόσμια Τράπεζα

Την περασμένη βδομάδα, το οικονομικό δελτίο της Παγκόσμιας Τράπεζας⁴ για την κινεζική οικονομία επιβεβαιώνει την επιβράδυνση που εμφανίζεται στους ρυθμούς ανάπτυξης. Σημειώνεται ότι η επιβράδυνση αυτή θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερη εάν δεν υπήρχαν καθ' όλη τη διάρκεια του έτους στοχευμένες παρεμβάσεις για τη στήριξη κλάδων της οικονομίας, η σχετική ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης - που βοήθησαν τις εξαγωγές - όμως η εξασθένιση της αγοράς κατοικίας περιορίζει την εσωτερική οικονομική δραστηριότητα. Παράλληλα, υπογραμμίζεται η μείωση των εισαγωγών το εννεάμηνο του τρέχοντος έτους, σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι, γεγονός που η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας αποδίδει στην εξασθένιση γενικά της μεταποιητικής δραστηριότητας.
Τέλος, αν και, όπως αναφέραμε παραπάνω, η μείωση των ρυθμών ανάπτυξης θεωρείται ως κάτι το «φυσιολογικό» και αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων στο εσωτερικό της χώρας, η Παγκόσμια Τράπεζα κλείνει την έκθεσή της με σαφή προειδοποίηση ότι δίχως τη λήψη «πολιτικής δράσης» η επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας μπορεί στο μέσο διάστημα να είναι ακόμη πιο δριμεία...
Ο σοβαρότερος κίνδυνος, που έχει να αντιμετωπίσει η κινεζική οικονομία το 2015, σύμφωνα με την έκθεση, προέρχεται από το χρηματοπιστωτικό τομέα καθώς κι εκεί έχουν αρχίσει, καθώς φαίνεται, να σωρεύονται «κόκκινα δάνεια» που απειλούν την κεφαλαιακή επάρκεια των επιχειρήσεων του κλάδου. Αν το πρόβλημα δεν αντιμετωπιστεί, συνεχίζει η έκθεση, είναι πιθανό να δημιουργηθούν παρενέργειες που θα ξεκινούν από το τραπεζικό σύστημα, αλλά θα επεκτείνονται στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας.
Σημαντικός κίνδυνος προέρχεται επίσης και από την αγορά κατοικίας, καθώς, όπως αναφέρει, οι πτωτικές τάσεις που παρατηρούνται το τελευταίο διάστημα ενδεχομένως να μην έχουν φτάσει στο κατώτατο όριό τους και εξαιτίας του σημαντικού ρόλου που παίζει ο συγκεκριμένος κλάδος στο σύνολο της κινεζικής οικονομίας, ενδεχόμενη συνέχιση των αρνητικών αποτελεσμάτων μπορεί να προκαλέσει πολλαπλές παρενέργειες.
Το μόνο θετικό στοιχείο που αναφέρει η έκθεση προέρχεται από μία ενδεχόμενη ανάκαμψη στο εξωτερικό οικονομικό περιβάλλον, πιο σύντομα από το αναμενόμενο, το οποίο θα οδηγούσε σε ενίσχυση της ζήτησης κινεζικών προϊόντων και άρα των εξαγωγών, σενάριο που φαντάζει δύσκολο, με δεδομένο ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για νέα κρίση στην Ευρωζώνη (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία κ.λπ.), αλλά και μεγάλη επιβράδυνση σε μια σειρά άλλες καπιταλιστικές οικονομίες όπως της Λατινικής Αμερικής, της Ρωσίας, τη στασιμότητα στην Ιαπωνία και τη μικρή σχετικά ανάπτυξη στις ΗΠΑ, γεγονός που ανακόπτει τις εισαγωγές σ' αυτά τα κράτη, επιδρώντας αρνητικά στις εξαγωγές και της Κίνας.
Παραπομπές:
1. http://www.chinadaily.com.cn/business/2014-10/29/content_18819083.htm#Contentp
2. http://www.nytimes.com/2014/10/21/business/international/mixed-economic-signals-from-china.html?_r=0
3. http://www.economist.com/news/finance-and-economics/21627627-new-study-asks-how-long-chinese-economy-can-defy-odds-even-dragons-tire?zid=306&ah=1b164dbd43b0cb27ba0d4c3b12a5e227
4. http://www.worldbank.org/en/country/china/publication/china-economic-update-october-2014